Ürün Adı Olmuş Markalar Yarat Ki Adı Dillere Pelesenk Olsun

Ürün adı olmuş yani hepimizin diline pelesenk olmuş,

Ve,

Belli bir grup ürünü tanımlamak için kullanmakta olduğumuz birtakım markalar vardır.

Ürün adı olmuş markalara, jenerik markalar adı veriliyor.

Bu esas olarak,

Herhangi bir ticari marka adının, belli bir süre sonra o portföydeki tüm ürünlerin adının yerine geçmesi durumudur.

Takdir edersiniz ki çok kolay gerçekleştirilebilecek bir durumdan bahsetmiyoruz.

Öncelikle markanız çok başarılı olmalı, bu işin olmazsa olmazı.

Tabii toplumda yaygın kullanılacak, geniş kitlelere hitap edebilecek bir ürün olması da gerekiyor.

Ardından bu başarılı ürünün arkasına envai çeşit reklam kampanyası takmalısınız ki geniş kitlelerce bilinirliği artsın…

Ve tabii ki,

Ürün adı olmuş markalar yaratabilmek biraz da zamana bağlı;

İnsanlar arasında kullanımın yaygınlaşması için belli bir süre gerekiyor.

Yeterli mi?

Değil…

Ürün Adı Olmuş Marka Nasıl Yaratılır?

Günümüzde ürün adı olmuş markalar yaratmak gerçekten çok zor,

Hatta neredeyse imkansıza yakın.

Çünkü ürün adı olmuş markalar genel olarak rekabetin daha az yoğun dönemlerde pazara girmişler;

Tek değil, ancak bu onların en büyük şanslarından bir tanesi…

Ek olarak pazarda ilgili alanlardaki “ilk markalar” olmuşlar tabii ki…

İngilizce tabiri ile hem “first in the market”, hem de “best in the market” koşullarını sağlamış,

Yani,

Hem pazara ilk sunulan,

Hem de pazardaki en iyi ürün olmayı başarmış ve bunu zaman içerisinde de koruyabilmişler.

En temel özellikleri ise yeni, ama aynı zamanda yenilikçi (inovatif) ürünler olmaları…

Çünkü “yeni ürün” ile “yenilikçi ürün” arasında ince, ancak derin bir uçurum vardır.

İnovasyonu yenilik, icat, keşif, buluş gibi kavramlardan en net ayıran özellik o alana katmış olduğu değerdir…

Bir yenilik, icat, keşif veya buluş ancak ve ancak katma değer yarattığı sürece inovasyondur…

Eğer çıkan sonuç:

• Bir probleme çözüm getiremiyorsa,
• Ortaya daha önceden gösterilememiş net bir fayda koyamıyorsa,
• Bir süreci geliştiremiyorsa buna yenilikçilik diyemeyiz.

Örneğin,

iPhone ve IOS işletim sistemi (pek tabii ki android) zamanında yeni bir icat oldukları kadar, aynı zamanda yenilikçi keşiflerdir.

Ancak,

Bu markaların her yıl hafıza, kamera, hız gibi belli bazı özellikleri geliştirilerek pazara verilen farklı modelleri ise sadece yeni ürünlerdir…

Benzer şekilde,

Örneğin internetin keşfi insanlık tarihindeki en önemli mihenk taşlarından birisidir,

Ve,

Radikal değişikliklere yol açtığı için köklü bir inovasyondur…

Ürün Adı Olmuş Markalar

İşte pazara ilk giren bu inovatif ürünlerin tescilli marka isimleri, bir süre sonra bulundukları kategorinin adı haline geldiler.

Yani,

Bu markalar pazarlama diliyle artık birer “jenerik marka” ya dönüştüler…

Hatta bazıları kendilerine o kadar güçlü bir yer buldular ki,

Başka bir markanın aynı işleve sahip ürününe de, o markanın ismiyle hitap edilir olduğuna hepimiz şahit olmuşuzdur.

Ve,

Güçlü markalar için bu durum zaman içerisinde toplumsal alanda kabul görüyor, normal hale geliyor, yadırganmıyor.

Ölümsüzleşen Markalar:

KOT Pantalon:

Ürün adı olmuş markalardan bazıları çoktan piyasadan silinmiş de olsalar, adını verdikleri ürünle özdeşleşen marka adları hala kullanılmaya devam etmektedir.

Örneğin,

Türkiye’de “Blue Jean” yerine kullanılan “Kot” ismi aslında İzmir’ de bu tür pantolonları üretmiş olan “Muhteşem Kot” adlı firmanın Kot Pantolonları’ndan gelmektedir.

Bu esnada, Jean kelimesi Genoa fustian (Cenova fistanı) tamlamasından geliyor.
Verev dokunmuş kalın pamuklu kumaştan dikilen Geneo Fustian,

Zamanla “jean fustian” a dönüşüp, ardından jean olarak kısalmış.

Peki…

Tüm dünyada Jean kelimesi kullanılırken, neden biz kot pantalon diyoruz?

Çünkü,

Ülkemizde bu cins bir kumaş ile üretim yapıp satan ilk girişimcinin adı Muhteşem Kot olduğu için…

Traş Bıçağı Değil, JİLET:

Bütün tıraş bıçaklarının markaları farklı olsalar da,

Genel olarak keskin çelikten imal edilen herşeyi “jilet” olarak adlandırırız.

Oysa,

Jilet aslında ilk kez 1901’de ABD’de ortaya çıkmış

Ve,

Esasen Gilette markası olarak tescilli bir tıraş bıcağı markasıdır.

Artık günümüzde çok keskin olan şeylere “jilet gibi” yakıştırması yapılır,

Mesela, “dikkat et, bu bıçak jilet gibi kesiyor” şeklinde uyarırız birbirimizi.

Hatta,

Mecazi anlamda çok özenli, albenili yerine dahi kullanılan bir tanımlama olmuştur,

“Takım elbisen jilet gibi” ya da “Bugün jilet gibisin” gibi övgüler kullanırız.

Kullan – at traş bıçakları da yine bir Gilette ürünü olan Permatik adıyla biliniyor tabii ki…

Oyun Konsolu Da Ne Ola, Onun Adı ATARİ:

1980′ leri kasıp kavuran vazgeçilmez oyun konsollarından sadece bir tanesinin marka adı Atari idi…

Ancak,

Dünya çapında o kadar yüksek satış rakamları yakaladı ki, tümünün adı oluverdi bir anda.

Unutulmaya, hatta tarihin tozlu raflarında yerini almaya başladığı zamanlarda bile Atari Salonları açılmaya başlamıştı…

Kağıt Mendil Yerine SELPAK:

Ürün adı olmuş markaların klasiklerinden birisidir Selpak,

Neredeyse kağıt mendil adını kullanmaz bile olduk; hepsi bizim için Selpak.

Eczacıbaşı Holding bünyesinde İpek Kağıt tarafından kurulmuş bir hijyen markası aslında;

Selpak adını da selülozun “Sel” ‘inden ve temiz anlamına gelen “Pak” kelimelerinin birleşiminden alıyormuş…

Kim Takar Granül Kahveyi, O Bizim İçin NESCAFE:

Nestle şirketinin patentli markası olan Nescafe dünyaya hazır granül kahveyi ilk sunan markadır.

Bir fincan sıcak suya karıştırılarak zengin aromalı bir kahve içim tadı veren suda çözülebilir kahve zamanı için kuşkusuz sıradışı bir icattı…

Hem tüketici ile buluşan ilk granül kahve olması,

Hem de hemen hemen her eve girebilecek kadar erişimin kolay olması nedeniyle tüm hazır kahveler Nescafe adıyla biliniyor.

Hatta bir kafede siparişimizi bile “sade ya da sütlü Nescafe” şeklinde verir olduk;

Pazarda en az aynı kalitede Jacobs, Mahmood ya da Cafe Crown gibi güçlü markalar da olsa,

Onların tamamı bizim için birer Nescafe çeşidi…

Meyve Aromalı Sıcak İçecek Tozunu Kimse Bilmez, Onun Adı ORALET:

Yeni jenerasyon için Oralet bir anlam ifade etmiyor olabilir,

Ancak yaşı tutanlar (yani o yaşta bir bayan olmadığı için bu yazıyı okuyan erkekler) hatırlayacaklardır, özellikle 1970 – 1990 arasında çaydan sonra en favori üründü Oralet…

Evde annelerin sıcak sıcak yaptığı, baba ile gidilen kahvehanelerde “Bana bir çay, küçüğe bir oralet” diye ısmarladığı,

Misafir ağırlamada ikramların “Çay mı, oralet mi?” şeklinde sorulduğu çocukluğumuzun içeceğidir Oralet…

Portakal, elma, mandalina gibi, hatta popüler ömrünün son demlerinde yeşil renkte kivi gibi birçok meyve aromasına ait içecek tozu olarak satılan Oralet, aslında Eczacıbaşı’ nın patentli bir markasıdır.

Yine,

Benzer kategorideki tüm ürünler geçmiş yıllarda da, günümüzde de Oralet olarak anılır.

TERMOS:

Sıcak sıcak Oralet nostaljisinden sonra, sırada içecekleri sıcak ya da soğuk tutmaya yarayan ürünlerden bahsedelim.

Piknik, sahil, mangal keyfi söz konusu olduğunda ya da uzun yola çıkacağımızda yanımıza ilk alınacak şeylerden bir tanesi de termos olur…

Thermos şirketinin patentli bir ürünü olan termos, ısı yalıtımlı tüm ürünlere verilen bir ad haline geldi.

Soğuk Çayın Adı ICE TEA’ dir:

Lipton tarafından pazara verilen soğuk çay markası Ice Tea aynı zamanda soğuk çay ürünlerinin tamamını ifade eden bir isim haline dönüşmüştür.

Çaykur’ un markası olan Didi, Ice Tea yerine soğuk çay terminolojisini yerleştirmek için çok çabalıyor;

Lakin,

Coca Cola gibi dünyanın en büyük şirketlerinden birisi bile Ice Tea yerine Fuse Tea dedirtmeyi başaramamışken, Çaykur’un işi bir hayli zor gibi görünüyor.

Hatta,

Muhtemelen akıntıya karşı kürek çekme çabasını boş gören Doğuş Çay, Tamek, Dimes, Deren Çay gibi  bazı firmalar kendi markalı ürünlerine de direkt Ice Tea ibaresi eklemişler.

Yanmaz Tavanın Adı TEFLON Oluverdi:

Dupont firması tarafından Teflon adı ile tescillenen marka günümüzde yapışmayan zemine sahip tüm tavaların özelliği olarak bilinir hale gelmiştir.

Hatta herhangi başka bir marka tava-tencere alacak olsak satıcıya “Teflon tava-tencere var mı?” diye soruyoruz.

İlk pazara verilen markanın Teflon olmasından dolayı artık yapışmaz tüm malzemelere teflon adı veriliyor.

Isıya Dayanıklı Fırın Kaplarının Ortak Adı BORCAM:

Yeni evlenenlere ya da yeni eve taşınan bir tanıdığa hayırlı olsun hediyesinin adıdır BORCAM…

Ancak,

Borcam da diğerleri gibi aslında bir ürün değil, marka adı.

Ama hiç kimse züccaciyeye giderek “Isıya dayanıklı fırın kabı alabilir miyim?” demiyordur herhalde.

Borcam 1968 yılında kurulmuş olan Teknik Cam Sanayii AŞ’ nin ısıya dayanıklı pres ürünlerine verdiği marka adı;

Gerçi bu teknik bilgiye sahip olmak piyasadaki benzeri tüm ürünlere Borcam demekten alıkoymakacaktır yine de…

Yemekler Nebati Margarin İle Değil, SANA İle Yapılır(dı)

Üretildiği 1950′ lerin sonlarında pazarda rakibinin olmaması ve ekonomik oluşu nedeniyle girmediği tek bir hane kalmamıştır herhalde.

Bir de tereyağı kullanımına karşı yürütülen kirli propoganda rüzgarın onun arkasından esmesini sağladı çok uzun yıllar boyunca…

Bu kirli hikayenin tarihsel sürecini ve hangi saiklerlerle bildiğimiz mumdan sofralarda tüketilmek üzere margarin üretimine geçildiğini “Ampul İcadı Kardiyovasküler Hastalıkları Nasıl Artırdı?” başlıklı yazımda detaylarıyla paylaştım.

Aslen bir margarin markası olan Sana zaman içinde tüm margarinlerin genel adı oldu;

Özellikle margarin çılgınlığı döneminde ise şöhreti zirve yaptı.

ORKİD:

Procter & Gamble tarafından pazara verilen Orkid, ilk hijyenik kadın pedi olmasıyla sonradan çıkan ürünlerin de genel adı haline dönüşüverdi…

Aslında Orkid de diğer örneklerde olduğu gibi P&G’ nin şirketinin markalı bir ürünü.

Gerçi kadınlar son dönemde ped kelimesini daha sık kullanıyor ya da Molped, Koteks gibi markaları telafuz ediyor olsalar da en azından erkekler hala tüm hijyenik pedleri Orkid olarak biliyorlar…

Evimiz PİMAPEN’ lidir:

Ülkemizde bir markanın, o yelpazedeki tüm ürünlerin adına dönüşmesinin en net örneklerinden bir tanesi de Pimapen‘ dir…

Aslında bahsettiğimiz ürün PVC kaplama pencere; ancak bizim için tamamı Pimapen.

Yer Seramiği Değil, KALEBODUR Döşenir Bizde:

Kale şirketler grubu ile İbrahim Bodur ortaklığından doğan Çanakkale Seramik’ in markası olan Kalebodur genel olarak tüm yer seramiklerinin adı olmuştur.

Artık tüm ıslak zemin fayansları markası ne olursa olsun Kalebodur olarak biliniyor.

Hatta,

Yer fayanslarını yapıştırmak için kullandığımız kimyasal harç da Kalekim adıyla bilinir ki o da aynı firmanın bir markasıdır.

Artık Fiil Bile Olmuş Bir Markadır CİF:

Unileverin krem leke temizleyicisi Cif‘ i bilmeyen yoktur herhalde;

Hatta büyükannesi rahmetli Vim‘ dir…

1985 yılında pazara verilen Cif zamanla leke temizleyicilerin genel adı oldu.

Geçmişte tüm toz deterjanları kapsayan Vim markası, Türkçemize “Vimlemek” diye bir fiil kazandırmıştı;

Yeni kuşak da bayrağı aldığı yerden aynı kararlılıkta taşımaya devam etti ve artık mutfak-banyolar “Cifleniyor“!!!

Temizlik ürünü satan her yerde tüm kıvamlı temizleyiciler bizim için artık Cif;

Sadece Cif’ in farklı firmalar tarafından pazarlanan ucuz – pahalı; kaliteli – kalitesiz versiyonları mevcut…

Saplı Paspas ve Kova Seti Değil; Vileda, Vileda…

Ev ve ofis temizliğinde vazgeçilmez ürünlerden biri ve hayatımızın neredeyse standart parçalarından birisi olan bu ürüne her defasında saplı paspas ve kova seti dediğinizi düşünsenize…

Bu ürüne Vileda‘ dan başka isim vermek pek mümkün değil gibi.

1948 yılında kurulmuş Freudenberg Şirketler Grubunun bir kolu olan Vileda da aynı Vim ve Cif gibi temizlik eylemine yeni bir fiil ekleyen ürünlerden: “Yerleri Viledalamak” diye bir durum var artık!!!

O canlı kırmızı kovası, kırmızı sapı ve mavi püsküllü paspasıyla tüm ayrıntıları okadar net aklımıza kazınmış ve hayatımıza girmiş ki tüm benzer ürünlerin ortak adı bizim için artık Vileda…

Biz Paramızı BANKAMATİK’ den Çekeriz:

Gerçek adı ATM olan otomatik vezne makinaları İngilizce Automatic Teller Machine kelimelerinin baş harflerinden oluşturulmuş,

Ve dünyanın her köşesinde bu aletler ATM olarak biliniyor; tabii ki bizdeki adı Bankamatik…

Bankamatik, aslında İş Bankası’nın kendi ATM’lerine verdiği özel isim;

Ancak bizde genel olarak tüm ATM’lerin adı olmuş durumda…

Bu esnada İş Bankasını da dilimize uygun, anlaşılabilir ve cihazın fonksiyonlarını açıkça ifade eden “Banka + Matik” kelimelerinden türettiği bu yaratıcı isim için de takdir etmek gerekiyor bence.

Artık UFO Denildiğinde Aklımıza Uzaylılar Gelmiyor:

Eskiden UFO denildiğinde, İngilizce Unidentified Fliyng Objects kelimelerinin başharflerinden türetilen Tanımlanamayan Uçan Nesneler aklımıza gelirdi.

Oysa artık UFO elektrikli radyan ısıtıcıda akla ilk gelen isim oldu;

Ve,

Birçok diğer ürün adı olmuş markalar gibi UFO da genelde tek ya da çift rezistanslı olan elektrikli ısıtıcıları tanımlamak için kullanılıyor.

JİP:

Chrysler tarafından 2. dünya Savaşı zamanlarında üretilen ir marka olan Jeep ülkemizde tüm SUV araçların ortak adı haline gelmiştir.

Yüksek ve güçlü arazi araçlarının tümünün ortak adı bizim için JİP‘ tir…

JAKUZİ Ayrı Bir Keyiftir:

Bu arkadaşın da kütükteki ismi aslında hidromasajlı küvet…

İçinde keyifli bir köpük banyosu ve su masajı imkanı sağlayan tasarımın ilk üyesi Jacuzzi markasıyla satışa sunulmuş,

Ve tüm diğer örneklerde olduğu gibi neslinin bu ilk örneği ürünün adına dönüşmüş.

Kokusu Bağımlılık Yapan UHU:

Alman UHU GmbH & Co. KG firması tarafından aynı isimle satışa sunulan tüp yapıştırıcı markası da ismini gruba verenlerden…

Güçlü bir yapıştırıcı olmasa da tüm kırtasiye tipi işlerimizi sorunsuz halletmiştir UHU…

Hele kendine has o kimyasal kokusu ve ele yapıştığında deri gibi bir tabaka oluşturması zihinlerde yer etmiştir.

Sanayi tipi kullanım için tasarlanmış, ancak müptezeller tarafından suistimal edilen bali de tıpkı ufaklığı UHU gibi ürün adı markalaşmış BALLY‘ den gelmektedir.

Markaların hikayesi ilginizi çektiyse en popüler ağız çalkalama suyu olan Listerine’ in hikayesini de beğeneceğinizi düşünüyorum.

Aşağıdaki yazılar da ilginizi çekebilir: