Tütün Bağımlılığının Sorumluları Kimlerdir?

Tütün insanoğlunun hayatına nasıl girdi diye düşündünüz mü hiç?

Açıkçası ben merak ettim…

Büyük büyük atalarımızın,

Doğada mevcut binlerce çeşit bitki içerisinden nasıl oldu da eliyle koymuş gibi tütünü seçip,

Yapraklarını kurutup, 

Ardından ince ince kıydıktan sonra, yakarak dumanını solumalarının nedenini açıkçası bulamadım?

Bir zihn-i sinir kişinin “içimize çektiğimizde bize keyif verecek bir duman lazım” düşüncesiyle deneme – yanılma yoluna mı gittiler,

Yoksa,

Bir takım gözlemler sonucu geliştirdikleri bir hipotezle mi bu bitkiyi seçtiler, işte orası meçhul…

Lakin,

Eldeki bilgiler insanoğlunun en az üç bin yıldır tütünü tanıdığını gösteriyor.

Nereden mi biliyoruz?

II. Ramses’in mumyası incelendiğinde, barsaklarının birçok diğer bitkiye ek olarak kıyılmış tütün ile doldurulduğu bulundu.

Ve,

II. Ramses MÖ 1213 yılında ölmüştü…

Antik Mısır’da dumanı ciğerlere çekilmiyordu, 

Ancak,

Bu uygulama da gösteriyor ki amaçlarla da kullanılıyor olsa, tütünün insanoğlu için bilindik bir bitki olduğu gayet aşikar.

Tütün Dumanı Ne Zamandır Ciğerlere Çekiliyor? 

Çok eski zamanlardan bu yana Amerika yerlilerinin tütün dumanı tüttürdükleri bilinmektedir.

Lakin,

Bu duruma gündelik bir uygulamadan ziyade,bir törensellik atfetmişlerdi.

Ve,

Tütün dumanının esiri değillerdi…

Yani,

Amerika yerlileri tütünü keyif amaçlı kullanmıyorlardı.

Oldukça uzun bir süre sadece dini ritüellerin bir parçası olarak yer alıyorken, 

Çok sonraları tütün yaprakları, sarılarak dumanının solunması şeklinde kullanılmaya başlanıyor.

Bu Yeni Bitki Dünyaya Açılıyor

Beyaz adamın Amerika’ya ayak basması başta kıta yaşantısı üzerine olmak üzere dünyanın geri kalanı için de önemli sonuçlara neden olmuştur.

Yeni coğrafyanın keşfi Avrupa’da sosyo-ekonomik olduğu kadar sosyo-kültürel değişikliklere de öncülük etmiştir.

Daha önceden bilmedikleri birçok “yeni ve ilginç madde” ile tanışma da bunlardan birisidir.

Tütün Amerika’nın keşfini takiben 16. yüzyılın hemen başlangıcında Avrupa’ya gelir,

Oradan da dünyanın geri kalan kısmına hızla yayılır.

Belki,

Cristopher Columbus olmasaydı da bir şekilde dünyaya yayılacaktı,

Ama,

Sürecin onun tarafından hızlandırıldığı şüphe götürmez bir gerçektir.

Çünkü,

Yeni karaya ayak bastığında,

Henüz kirlenmemiş ve kirletilmemiş yerli halk tüm misafirperverliği ile,

Belki de şükranlarını sunmak için Columbus’a  hediye olarak kurutulmuş “tobacco” yaprakları sunmuşlardı…

Columbus ve dönemdaşı diğer seyyahlar tarafından kıta Avrupasına getirilen tütün, o dönemlerde çok kıymetli ve nadir bulunan bir madde olarak kabul görürür.

Ancak,

Bu kıymetli madde başlangıçta sadece saraylarda ve varlıklı sınıf tarafından,

Ve de,

Şifa amacıyla tüketimektedir.

Çünkü,

Avrupalı aristokratlar tütünün baş ağrsına iyi geldiğine ve insanı rahatlattığına inanıyorlardı.

Jean Nicot İle Ünleniyor

Tütünün Avrupa macerasındaki kırılma noktasının mimarı Portekiz’de Fransız elçisi olarak görev yapan Jean Nicot ’dur.

Nicot Fransa kraliçesine tütünü öksürük, astım, baş ağrısı, mide hastalıkları ve kadın hastalıklarına iyi geldiği gerekçesiyle takdim eder.

Kraliçenin baş ağrıları bu mucizevi iksir sayesinde geçtiği için Jean Nicot ödüllendirilir.

Tütünün de şöhreti bu üst düzey referans ile katmerlenir.

Hatta,

Bu nedenden ötürü tütün bir dönem bazen “Kraliçe Otu”, bazen de “Sefir Otu” olarak anılmıştır.

Benzer durum İngiltere’de ise, bir aristokrat olan Sir Walter Raleigh ile kraliyet mensupları arasında yaşanmıştır.

Tütün İçmek Tam Bir Soylu Davranışıydı

Tütün çok kısa sürede aristokrasi içerisinde önemli bir yer edinmiş,

Ve,

Tütün içmek tam bir soylu davranışına dönüşmüştü.

Önemli davetlerin ve iş görüşmelerinin en müstesna sunumu tütün eşliğinde gerçekleşiyordu.

Tütün içenler özel etkinliklere “smoking jacket” adı verilen çok şık elbiseleriyle katılırlardı ki,

Daha sonrasında tüm seçkin davetlerin resmi kostümüne dönüşen bu giysiye kısaca “Smokin” deniliyordu…

Nikotinin İsim Babası

Tütün bilimsel adı “Nicotiana tabacum”’dur.

Buradaki “tabacum” kısmı, Orta Amerika Tabago adası ya da Yukatan’ın tütün bölgeleri Tabaco ve Tabasco’dan alınmıştır. 

“Nicotiana” ise Jean Nicot ’un adından gelmektedir.

Hatırlatmak gerekirse,

Jean Nicot Fransız kraliçesine tütünü mucizevi iksir olarak sunan kişidir…

Kısa sürede çok rağbet gören bu keyif verici madde,

Yetiştirilmesinin de kolay olması sebebiyle 1500’lerin başından itibaren Avrupa’nın birçok yerinde ekilmeye başlandı.

Önceleri dar bir çevrede kullanılmakta iken, 

1881 yılında tütün sarma makinesinin geliştirilmesini izleyen yıllarda sigara üretimi ve tütünün sigara şeklindeki kullanımının katlanarak arttığını görüyoruz.

Yani aslında…

Beyazlı adam Amerika’daki yerlilerin neredeyse tamamını yok etti,

Amma velakin,

Onların soluk benizlilerden intikamı hala sürüyor…

Eğer bu yazı ilginizi çektiyse “Kemal Sunal ve Vefatından Öğrendiklerimiz” başlıklı yazıyı da beğenebilirsiniz.

---

Yazıya buradan da erişebilirsiniz

---

---

Aşağıdaki yazılar da ilginizi çekebilir:

---

Dünya’da ve Türkiye’de Tütünün Tarihçesi, Üretimi, Ticareti ve Temel Politikaları