Dr Cüneyt YARDIMCI
Planlı Eskitme ( yerleşik eskime veya erken eskime olarak da adlandırılır) , Planned Obsolescence kavramının İngilizce’den tercümesi ile hayatımıza girmiştir.
En basit haliyle,
Bir ürün aslında henüz hayat döngüsününü sonuna gelmemişken,
Daha önceden planlanmış bir şekilde modası geçmiş, demode algısının oluşturulmasıdır….
Bir ürünün modası geçmiş ise en yaygın tutum da yeni veya daha güncel olan alternatiflerle değiştirilmesidir,
Ve,
Planlı eskitme de işte tam olarak burada devreye girer…
Planlı eskitme bir diğer ifadeyle bir ürünün yetersiz, yararsız, istenmeyen olarak görünmesi,
Ve/veya,
Algılanması için çeşitli stratejilerin kullanıldığı, üzerinde kapsamlı çalışmaların yapıldığı detaylı bir süreçtir…
Ve aslında birçok şirketin karlılık planlarının temel taşlarında birisidir….
Öyle ya,
Müşterinin aldığı bir ürün evladiyelik olursa pazar kısa sürede doyar ve satışlar bir süre sonra minimum seviyelere iner !!!
Planlı Eskitme İçin En Sık Kullanılan Yöntemler
- Ürün dayanıklığını düşürme
- Onarımın önlenmesi veya neredeyse sıfır ürüne yakın maliyetlerle yapılması
- Yazılım ve/veya donanım güncellemeleri ihtiyacı
- Gerçekte ürünün hala fonksiyonel olmasına rağmen yeni yazılım/donanımlarla uyumsuzluk
- Aslında tüketicinin belki de ihtiyacı olmayan özellikler ekleyerek eskimenin algılatılması
Bu stratejinin arkasındaki ana mantık, tekrarlayan alımlar arasındaki süreyi azaltarak,
Yani,
Değiştirme döngüsünü kısaltarak uzun vadeli satış hacmi yaratmaktır…
Pek tabii ki her üreticinin yer alabileceği bir süreç değildir bu…
Öncelikle ciddi bir marka değeri yaratmak gerekir…
Ve bu markaya sadık müşteriler…
Aksi halde üretici, Dimyat’ a pirince giderken evdeki bulgurdan da olabilir !!!!
İlginç olan nokta ise,
Pazar çok rekabetçi olduğunda rakibe karşı avantaj sağlanmak için ürün ömrünün artırılmasıdır !!!
Planlı Eskitme Örnekleri
Buna en klasik örnek 1960 – 1970’lerde Amerika pazarına daha uzun ömürlü Japon araçları girdiğinde, Amerikalı otomobil üreticilerinin bu duruma daha dayanıklı ürünler yaparak yanıt vermek zorunda kalmalarıdır.
Planlı eskitme ile ilgili en tartışmalı konu ise üretici ile müşteri arasındaki asimetrik bilgi alışverişidir
Çünkü,
Üretici daha satışa sunmadan o tasarımın ömrünün ne kadar olacağını planlamışken,
Müşterinin ise bu konuda hiç bir bilgisi yoktur….
Bir Planlı Eskitme Duayeni: Apple
Planlı eskitmenin en bilindik örneklerinden biri dünyanın en büyük şirketlerinden biri olan Apple’dan gelmişti…
Fransız yasalarına göre bir ürünün ömrünün kasıtlı olarak kısaltılması suç olduğu için 2018′ de Fransız savcılar şirketin peşine düşmüştü.
Sonuç olarak,
Apple 27 milyon dolarlık bir para cezası ödemek zorunda kaldı.
Gerçi bu şirketin 3 saatlik gelirine karşılık gelen rakamdı ama olsundu…
Apple, eski iPhone modellerinin yazılım güncellemeleri nedeniyle yavaşladığını kabul etti,
Ancak,
Bunun yazılımdan ziyade pil performansının düşmesinden kaynaklandığını iddia etti.
Apple, telefonların yeni yazılımla hızlanabilmesi için yedek pillerinin fiyatlarını düşürdü,
Ve,
Telefonların bir daha yavaşlamaması için gelecekte daha fazlasını yapma sözü verdi.
Peki neredeyse lazer yazıcının kendisinden daha yüksek fiyatlı kartuşlara ne demeli???
Hatta,
Mürekkep seviyeleri belli bir noktaya düştüğünde kartuşu devre dışı bırakacak akıllı yongalara sahip bazı mürekkep kartuşları bile var…
Bu, parasını ödediğiniz mürekkebin tamamını kullanamayacağınız anlamına geliyor…
Aslında yazdırmak için yeterli mürekkep olabilir,
Ancak,
Kartuş kalite kontrolünü sürdürmek(!) için buna izin vermeyecektir… 🤯🤯🤯
Otomotiv Sanayiini Atlamamak Gerek
Araba modellerinde birkaç yılda bir yapılan küçük makyajlar da planlı eskitmenin bir başka parçasını oluşturur….
Arabanızın modeline bağlı olarak eskimeye başladıkça yedek parçaları bulma olasılığınız o kadar az olur,
Çünkü,
O parçanın üretimi de durdurulmuştur!!!
Komik olan konulardan birisi ise LED ampüllerin “uzun ömürlü” sloganıyla pazarlanıyor olması.
Oysa ki,
İlk üretilen klasik ampüller hepsinden daha uzun ömürlüydü,
Ta ki planlı eskitme sürecinden nasibini alana kadar….
California yangın istasyonundaki ampul tam 120 yıldır hiç aralıksız yanmaya devam ediyor,
Detaylara Centennial Bulb sitesinden ulaşabilirsiniz.
Thomas Edison’un orijinal ampulleri üretildikten yüz yıl sonra bile hala yanıyor,
Ancak,
Bu tabii ki günümüzün modern üreticileri için hiç de karlı bir durum değil….
Güncel Paylaşımlar, Farklı Yorumlar
Yolculuğumda benimle yarenlik etmek ve yeni paylaşımlarımdan haberdar olmak isterseniz takip edebilirsiniz…
Sadece yeni yayınlanan yazılar hakkında bilgilendirme maili alacaksınız!!!
