Dr Cüneyt YARDIMCI
Hareketsiz kalmak başta kardiyovasküler hastalıklar olmak üzere birçok sağlık sorunu için risk oluşturuyor,
Bu herkes tarafından bilinen bir gerçek.
Ancak,
Hareketsizlik süresi ve miktarı ile ilgili elimizde net veriler mevcut değildi.
BMC Public Health’ de yayınlanan araştırma, günde 8 saat oturarak hareketsiz kalmanın 4 saate göre aşırı kilolu veya obez olma riskini artırdığını gösterdi.
Hareketsiz Kalmanın Etkileri: ELANS Çalışması
ELANS adı verilen çalışmanın adı “Latin American Study on Nutrition and Health” ‘in harflerinden türetilmiş.
ELANS Çalışmasında yaklaşık olarak yarısı kadın olan 20 ile 65 yaşları arasında 8.000 kişi incelenmiş,
Çalışmadan oturarak geçirilen ortalama süre günde ortalama 420 dakika olup,
Ekvador en kısa (300 dakika/gün) ve Arjantin ile Peru en uzun süreye (480 dakika/gün) sahipti.
Çalışmada hiçbir oturma süresi net bir sağlık riski ile direkt olarak ilişkilendirilmemiş,
Ancak,
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) oturma süresinin minimum düzeyde olmasını önermektedir.
Bu esnada,
ELANS Çalışmasının baş araştırmacısı Irina Kovalskys’ nin yorumu çok önemli,
Ve,
Şu ana kadar bilmediğimiz ya da ihmal ettiğimiz önemli bir konuya ışık tutuyor:
Herhangi bir yoğun fiziksel egzersizin hareketsiz bir yaşamı telafi edebileceğine inanırdık.
Ancak artık genel olarak hareketsiz bir yaşam tarzının ve özel olarak oturma süresinin kronik hastalıklar için doğrudan bir etkiye sahip olduğunu ve bağımsız bir risk faktörü olduğunu biliyoruz
Kovalskys ek olarak,
Yetişkinlerin %60’ının obez olduğu,
Ve,
Yüksek oranda kardiyometabolik risk faktörlerinin bulunduğu,
Özellikle de çalışılan popülasyon gibi bir örneklemde, ortalama 420 dakikalık kesintisiz hareketsizlik süresinin endişe verici olduğunu belirtiyor.
Kılavuzlar, haftada 150 dakika orta ila şiddetli fiziksel aktivite öneriyor.
Oysa ki,
ELANS Çalışması, egzersiz kadar hareketsiz kalma süresi konusunda da endişelenmemiz gerektiğini işaret ediyor.
Sanayi toplumundan önce aslında bu gibi sorunlarımız yoktu, ya da en azından geniş halk kitlelerini bu denli yoğun etkileyecek boyutta değildi.
Fiziksel aktivite eksikliği ve hareketsizliğe bağlı artan ölüm ve kronik hastalık riski kavramı son 50 yılda ortaya çıkarken,
Aslında oturma süresi üzerine yalnızca son yirmi yılda düşünülmeye başlandı.
Günde 8 saatten fazla hareketsiz kalmak,
Obezite ve diyabet başta olmak üzere bir çok kronik hastalık riskinde artışa neden oluyor.
Ve,
Burada sürekli ve ilerleyici bir ilişki mevcut.
Bu artışın katlanarak arttığı nokta ise, 6 ila 8 saat arası kesintizi hareketsiz kalınan zamanıdır.
ELANS Çalışması Ölçütleri
ELANS Çalışması çıktıları gün içerisinde 8 saatten fazla oturmak, aşırı kilo alma olasılığının VKİ (vücut kitle indeksi / BMI) ile ölçüldüğünde %10 ve boyun çevresi baz alındığında %13 arttığını gösteriyor.
Halk sağlığı politikaları belirlenirken yaygın olarak VKİ kullanıyoruz,
Öte yandan,
Boyun çevresi daha az çalışılmış daha yeni bir ölçüm yöntemidir.
Ancak,
Ölçüm kolaylığı ve zaman içinde değişkenlik olmaması gibi avantajlara sahip geçerli bir gösterge olarak değerlendiriliyor.
Kesintisiz Hareketsizlik Süresi
ELANS Çalışması önemli olan konunun kesintisiz hareketsiz oturma süresi olduğuna işaret ediyor.
Öneri ise, oturma sürelerini aktif dönemlere ayırmak şeklinde…
Çalışma araştırmacılarından Gerson Ferrari’ nin tavsiyeleri aslında oldukça kolay uygulanabilir nitelikte:
- Oturacak yer varken bile otobüste ya da metroda ayakta durmak daha iyidir
- Telefonla konuşacak mısınız? Oturmak yerine yürürken ya da en azından ayakta durmak daha iyi
Burada en kritik konu ise hareketsiz oturma süresini kaydetmenin daha zor olmasıdır.
Çünkü,
Bir insanlar ne kadar süre koştuğunu veya yürüdüğünü hareketsiz kaldığı süresden çok daha kolay hatırlar;
Bugün 45 dakika yürüdüm,
On bin adım hedefimi yakaladım,
Bir saat plates yaptım gibi ölçütler hem daha rahat kayıt altına alınabiliyor, hem de hatırlamak çok daha kolay…
Gerçi bu konuda da teknoloji imdadımıza yetişiyor,
Lakin,
Kayıt tutabilen giyilebilir cihazların risk altındaki yaşlı popülasyona göre gençler tarafından daha çok kullanıldığı da bir başka gerçek.
Tüm bunlara rağmen,
Araştırmalar iki davranıştan sağlık için daha olumsuz olanın fiziksel aktivite önerilerini takip etmemek olduğunu gösteriyor.
Çünkü,
Haftada 150 dakikalık orta veya şiddetli fiziksel aktivite önerisine uyulursa, çok fazla oturmayla ilişkili risk %80 ila %90 oranında azalıyor.
Özetle,
Günlük fiziksel aktiviteyi hayatımızın bir parçası haline getirmemiz elzem,
Bir de buna hareketsiz kaldığımız zamanları kısaltmayı eklersek kendimize oldukça iyi bir yatırım yapmış olacağız…
Bu yazı ilginizi çektiyse “On Bin Adım: Bilimsel Hedef Mi, Yoksa Bir Şehir Efsanesi Mi?” başlıklı yazıyı da okumanızı tavsiye ederim.
Güncel Paylaşımlar, Farklı Yorumlar
Yolculuğumda benimle yarenlik etmek ve yeni paylaşımlarımdan haberdar olmak isterseniz takip edebilirsiniz…
Sadece yeni yayınlanan yazılar hakkında bilgilendirme maili alacaksınız!!!
