Domuzdamı Tahkimat: Mucizevi Hayata Dokunuş Yöntemi

Deprem felaketine müdahele edebilmek için arama – kurtarma çalışmalarında birçok kurum, kuruluş ve STK’dan onbinlerce gönüllü görev aldı,

Böyle bir dönemde tek bir çakıl taşı bile kaldırandan Allah gani gani razı olsun…

Zor bir süreçten geçiyoruz.

Depremin hemen ardından yaşanan toplu şok dönemi atlatıldı,

Artık post-travmatik sürecin farklı bir fazına geçtik:

Kimileri için kabullenme,

Bazıları için isyan,

Ancak toplumun tamamı için gerginlik ve yoğun stresin yaşandığı/yaşanacağı günler başladı.

Bu nedenle en ufak bir söz yanlış anlaşılabiliyor, aşırı uyarılmanın bir sonucu olarak sizi çok iyi tanıyan insanların bile haksız tepkisiyle sonuçlanabiliyor.

Böyle bir açıklama yapma ihtiyacı duydum,

Çünkü bu yazıda madencilerden oluşan kurtarma ekiplerinin başarılarının ve imza attıkları mucizevi kurtarışların altında yatan “domuzdamı tahkimat” yönteminden bahsedeceğim.

Amacım asla ve kat’a kurtarma ekipleri arasında bir kıyas ve yahut “O mu daha iyi? Bu mu en başarılı?” gibi saçma bir karşılaştırma yapmak değil.

Tekrar söylüyorum;

Tek bir çakıl taşı dahi kaldırandan Allah razı olsun…

Domuzdamı Tahkimat Uzmanı Madenciler

Böylesi afet dönemlerinde kollektif bilinç birbirimize kenetlenmemizi sağlıyor,

Ve,

Bizleri daha fazla empati yapar hale getiriyor.

Muhtemelen bunun altında yatan sebep de bilinçaltımızdaki “Ya orada, o durumdaki mağdur ben olsaydım?” sorusudur…

Enkaz yığınlarını ekrandan izlerken yüreğimizin sıkışması, oradan canlı kurtarılan her bir insanımız ile içimizi kaplayan “anlık” mutluluk hep beynimizde bulunan ayna nöronların alameti farikası.

Ancak…

Öyle bir meslek grubu var ki, aktif çalışma hayatlarının tamamı bir nevi enkaz içerisinde geçiyor.

Çoğu zaman o yığın içinden bir kanal açmaya uğraşırken,

Hiç karşılaşmak istemese de, zaman zaman o kanalın çökmesi sonucu mahsur kalan arkadaşları için yaşam koridoru açma konusunda uzmanlaşmış bir meslek grubundan bahsediyorum.

Çünkü,

Daracık bir kanal ya da göçük gibi alanlarda çalışmak yeraltı madencilerinin doğasıdır.

Galeri kelimesi genellikle resim, heykel gibi sanat yapıtlarının sergilendiği salon,

Ya da,

Otomobil ve benzeri taşıtların ve kimi ticaret mallarının satışa sunulduğu yeri tanımlamak için kullanılır.

Lakin,

Bir de madencilikte kullanılan bir “galeri” tanımlaması vardır ki maden ocaklarının içinde açılan yeraltı yolu demektir.

Domuzdamı, Galerilerin Desteklenmesinde Kullanılır

Yeraltı maden ocaklarında galeri olarak adlandırdığımız tünelleri açarak ilerlemeniz gerekir.

Bu galerilerin çok güçlü bir şekilde desteklenmesi hayati önem taşır.

Çünkü,

Yerin yüzlerce metre altında,

Hatta örneğin Zonguldak’da eksi 828 metre derinlikte açtığınız bir tünelde ilerlemek durumundasınız.

Ve,

Yer altında kalan bu oyuk alanların üzerine binen yükün miktarını bir düşünün.

Bu nedenle yüzlerce metre aşağıda güvenle çalışabilmek için galeri üstündeki yükü sağlam bir yapıya, çoğunlukla da kayaya taşıtırsınız.

Bunu yapmak için özel teknikler vardır, ancak yine de üzerinizdeki birkaç metrelik alanın çökme riski her zaman mevcuttur.

Buna “yalancı tavan” denilmektedir.

İşte bu yalancı tavanı tutmak için de “domuz damı” denilen geçici tahkimatlar kullanılır.

Domuzdamı Nasıl Çalışır?

Domuzdamı, maden kuyularında veya çökme tehlikesi olan yerlerde her yanı özel hazırlanmış domuzdamı direkleriyle veya demirlerle örülen boşluktur.

Domuzdamlarında kamalar ve sıktırmalar kullanılarak, iskeletin iyice sıkışması sağlanır.

Zonguldaklı madenciler,

Bu yöntemin kömür madenlerinde yüzlerce yıldır uygulandığını ve domuzdamının en güvendikleri tahkim yolu olduğunu belirtiyorlar.

Domuzdamları en yalın olarak çam ağacı direklerden oluşan “kare kesitli” tahkimatlar olarak tanımlanabiliyor.

Özellikle çam ağacı kullanılır,

Çünkü bu direkler çok sağlam olmakla birlikte esnek yapıdadır.

Bu nedenle domuzdamı direklerin gelen devasa yüke karşı esneme ve bu yükü taşıma yetenekleri vardır.

Bu direkler özel bir örgü sistemiyle üst üste dizilerek yalancı tavanın çökmesini engeller ve içerideki insanları korur.

Domuzdamı inşası uzmanı olmayanlar tarafından neredeyse imkansız iken,

Bir madenci için lego ile ev yapmak kadar otomatikleşmiş bir iştir.

Domuzdamı Tekniği

Tahkimat işinde çalışan 2 veya 3 kişiden oluşan her bir ekip normal bir vardiyada en az 8-10 civarında domuz damı yapar…

Domuzdamı tahkimat yöntemi her ne kadar maden ocakları galerilerinde kullanılıyor olsa da, göçüklerde kullanım için de çok elverişlidir.

Yer altında bir göçük yaşandığı zaman oraya girebilmeniz için yalancı tavanı ayakta tutmak lazımdır.

Depreme bağlı çöken yapılarda ve enkazlarda da bulunan ve tek parça kalmış kiriş ve betonlar da maden ocağı galerilerinde bir yalancı tavan oluşturur.

Bu domuzdamı tahkimat yöntemini kullanarak hem mevcut durumu sağlamlaştırmış ve hem de içerideki kişileri koruma altına almış, hem de aynı zamanda oluşabilecek yeni göçükleri de önlemiş olursunuz.

Ve bu nedenle,

Çok uzun yıllardır çökme ile sonuçlanan her türlü yıkımda ivedilikle madenciler olay yerine intikal ettirilir.

İşte maden işçileri, domuzdamı tahkimat yöntemini şu an yaşadığımız felaket ile mücadele ederken de başarıyla kullanmaktadırlar.

Enkazlarda da domuzdamı sistemine uygun boyutlarda kesilen ahşap malzeme, tavan kısmına sıkıştırılıp enkazın göçmesi engellenerek yaşam koridoru oluşturuluyor,

Ve,

Madenciler kendi güvenlikleri açısından da önemli olan tahkimat sistemi sayesinde, binaların derinliklerine kadar oluşturdukları galerilerden ilerleyebiliyor.

Maden İşçileri Öncü Kurtarma Ekibinde Görev Alır(dı)

Böyle afetler sonrası bölgeye intikal etmesi gereken ilk kurtarmacılar haliyle madencilerdir,

Ancak,

Son depremde ancak 36. saatte kademeli olarak sevklerine başlandı.

İlk defa, bu depremde enkaza ilk ayak basan onlar olmadı, olamadı…

Hep akla ilk gelen kişilerdi;

Lakin bu sefer ise geç kalındı, hem de çok geç…

Oysa 1999 depreminde asker ile birlikte ilk saatlerden itibaren alanda olanlar maden işçileriydi.

Çünkü,

Bürokratik teamüllere takılmadan, kurum müdürü ocakları kapatıp madencileri ivedilikle deprem bölgesine sevk etmişti.

Karar mekanizmasının hızlı işlemesi gereken acil durumlarda Ankara yavaşlatan bir ayak bağı olmamalıdır!!!

Madencilerin Deprem Bölgesine Müdahelesi

Radyo ÖDTÜ’ nün kurucularından Aybars Altun’un bir sosyal medya paylaşımı da aslında tam olarak anlattıklarımın sağlaması niteliğinde:

1999’da Gölcük depreminden sonraki büyük Düzce depremine radyonun canlı yayın aracıyla haber yapmak için gitmiştik.

Gece 10:00 gibi varmıştık.

Aklımdan hiç çıkmayan bir manzara vardı.

Kocaman zifiri karanlık bir cadde düşünün, bir enkaz, insanlar var ama öyle bir sessizlik var ki tarifsiz…

Enkazdan gelmesi beklenen bir tıkırtı için.

Sonra birden karanlığın içinden titrek ışıklarıyla çıkageldiler.

Enkaz başındakilerin o heyecanını anlatamam, sessizce fısıltı halinde “Geldiler” diyordu insanlar.

Merak ettim kim bu gelenler diye.

Yine aldım cevabımı: Zonguldak Maden İşçileri

Tüm değerli kurtarma ekiplerimiz özverili bir şekilde enkazlardan yaşam belirtisi veren depremzedeleri kurtarmaya çalışıyorlar.

Tüm Kurtarma Ekiplerine Minnettarız

Tekrar ediyorum,

Hiçbir ekibi kıyaslamak, derecelendirmek gibi bir niyetim yok;

Ancak şu da bir gerçek ki ,

Zonguldak Maden İşçileri uzmanı oldukları domuzdamı tahkimat yöntemini kullanarak müdahale edilmesi imkansız ya da çok tehlikeli denilen enkazlara kolaylıkla girerek mucize kurtuluşlara imza attılar.

Çünkü,

Diğer kurtarma ekiplerinin teorik olarak aldığı bilgiler ve uygulamalar, madencilerin doğal yaşam alanının standart parçasıdır…

Hatta bir AFAD görevlisi bu durumu şöyle ifade ediyor:

Biz bir saat, oradan mı açsak, buradan mı kırsak, nereden açsak da enkaz üzerimize gelmez diye yıkılan binaların başında vakit harcarken adamlar “bam güm” giriyor.

Çünkü bu domuzdamı tahkimat stratejisi bu riskleri bertaraf ediyor.

Enkazın statik enerjisini bozmadığı gibi, enkaz üzerlerine göçse bile neredeyse problem yok.

Ek olarak madenciler çok da hızlılar, saatler içinde 7-8 metre kazabiliyorlar”

Konunun uzmanı değilim;

Lakin araştırdığım kadarıyla domuzdamı tahkimat yöntemi arama kurtarma organizasyonlarının eğitim müfredatında yer almıyor.

Klasik olarak enkazlara hep üstten müdahale ediliyor, lakin bu yöntem ile resmen madene girer gibi alttan tünel açılarak içeriye güvenle giriliyor.

Oysa ki domuzdamı tahkimat yüzyıllardır başarıyla kullanılan ve bir çok canın kurtarılabileceği bir yöntem.

Zonguldak Madencileri İmkansızı Gerçekleştirdi

Ekranlara yansıdı,

Adıyaman’da yerli ve Koreli kurtarma ekiplerinin imkansız dediği binaya Zonguldaklı madenciler domuzdamı tahkimat yöntemiyle 8 metre derinliğe inerek, vazgeçilmek üzere olan 17 yaşındaki Gülsüm Yeşilkaya’nın hayatını kurtardıklarına hep beraber şahitlik ettik.

Ve,

Bu kişiler o kadar işlerine adanmış ve profesyoneller ki deprem bölgesine belki orada uygun malzeme bulamayız diyerek omuzlarında domuzdamı için çam kütükleri, kama, kazma ve kürekleriyle intikal ettiler.

Şu özveriye ve inanca bakar mısınız?

Binanın üstüne çökebileceğini ya da ilk artçıda kedisinin de enkaz altında kalacağını ve vefat edebileceğini biliyor.

Nasıl haklarını öderiz bu güzel insanların?

En ufak bir afette kurtarma ekibini ikame edecek uçakların Zonguldak’a inmemesi hatadır, çok büyük hatadır.

Kahramanmaraşlı Şeyma’nın Vasiyeti

Diyecek, anlatacak o kadar çok şey var ki,

Kelimeler boğazımızda düğüm düğüm oluyor.

Acımız tarif edilemeyecek kadar büyük,

Her defasında olduğu gibi “bu son olsun” dileğinden fazlası da gelmiyor elden.

Ancak bundan üç sene önce, tam olarak 3 Kasım 2020 saat 15:35’de Kahramanmaraş’da bir kardeşimiz öyle bir paylaşım yapmış ki, hepimiz için ibret olsun…

Kahramanmaraş’ta hayatını kaybeden Şeyma isminde bir genç kızımızın 2020 yılında attığı tweet: